Chinh phục đỉnh cao nghề nghiệp: Học bí quyết xây dựng lộ trình sự nghiệp từ chuyên gia!
Những năm gần đây, quá trình hoạch định lộ trình phát triển nghề nghiệp đã thay đổi đáng kể: định nghĩa thành công trong sự nghiệp được hiểu theo cách khác khi mà ngày càng nhiều người tìm kiếm mục đích trong công việc và lộ trình sự nghiệp cũng đã dần tiến hóa để phù hợp với những cá nhân quyết định đổi ngành, theo đuổi những công việc khác thường và gắn liền nhiều đam mê và sở thích với con đường sự nghiệp.
Ngay cả khi công việc bạn đang làm không đi theo một định hướng cụ thể, bản hướng dẫn này cũng sẽ hữu ích trong việc giúp bạn hoạch định lộ trình cân bằng giữa sở thích cá nhân với đam mê chuyên môn, đồng thời giúp bạn đạt tới phiên bản thành công của bản thân.
1. Lộ trình sự nghiệp (career roadmap) là gì?
Lộ trình sự nghiệp là bản kế hoạch bao gồm đích đến trong sự nghiệp và cách thức giúp bạn đạt được điều đó. Bạn có thể sự dụng lộ trình sự nghiệp là kim chỉ nam trong giáo dục và đào tạo cũng như loại công việc bạn theo đuổi.
Lộ trình sự nghiệp hữu ích nhất trong các trường hợp:
- Chuyển đổi nghề nghiệp sang lĩnh vực khác
- Theo đuổi loại bằng cấp, chứng chỉ mới
- Hồi phục sau sa thải
- Chuẩn bị tốt nghiệp cao đẳng/ trường nghề
- Lập kế hoạch bắt đầu nghề tay trái (tương tự như 39% dân số Mỹ)
Lộ trình sự nghiệp nên được viết ra sổ hoặc công cụ lập kế hoạch cụ thể, hoặc là các phương tiện số như Apple Notes, Trello, Evernote, Notion. Theo một nghiên cứu được thực hiện bởi giáo sư tiến sĩ và nhà tâm lý học Dr. Gail Matthews, những người tham gia trả lời khảo sát có ghi lại mục tiêu có khả năng đạt được mục tiêu cao hơn 42%.
Một khi bạn đã quyết định điểm đến (và cách thức) nắm bắt lộ trình sự nghiệp, hãy kèm theo đó ba cấu thành chính nhằm giúp bạn có được sự nghiệp thỏa mãn cả về mặt cá nhân và nghề nghiệp.
- Các bước hành động cụ thể
Xác định các bước hành động sẽ giúp bạn tiến gần hơn tới mục tiêu cuối cùng – dưới đây là một số ví dụ:
- Hoàn thành một chương trình đào tạo quản trị dự án
- Tìm kiếm một cố vấn (mentor)
- Hoàn thành một chứng chỉ
- Bắt đầu một nghề tay trái
- Thăng tiến lên một vị trí lãnh đạo
Mỗi bước hành động sẽ chỉ rõ mục tiêu cần hướng tới trong sự nghiệp. Bạn cũng sẽ nhận thấy các bước hành động sẽ dần phát triển khi bạn có thêm nhiều kinh nghiệm, có thêm quan tâm mới hoặc học hỏi thêm về các cơ hội nghề nghiệp khác.
- Thời hạn (Deadline)
Đặt thời hạn cho các mục tiêu nhằm đảm bảo ý thức trách nhiệm của bản thân trong việc hoàn thành. Thiết lập thời hạn đối trong các bước hành động cũng giúp tạo động lực cho chính bạn. Trong phân tích “Lý thuyết thiết lập mục tiêu về động lực”, Giáo sư Fred c. Lunenberg của Đại học bang Sam Houston cho rằng việc tự đặt thời hạn cho bản thân sẽ thúc đẩy bạn hoàn thành mục tiêu của mình.
Dưới đây là các ví dụ về bước hành động chúng ta đã đề ra trước đó với thời hạn cụ thể:
- Hoàn thành một chương trình đào tạo quản trị dự án trước ngày 01/01.
- Tìm kiếm một cố vấn (mentor) trong 3-6 tháng tới
- Hoàn thành một chứng chỉ trước 31/12
- Bắt đầu một nghề tay trái trước khi kết thúc mùa xuân
- Thăng tiến lên một vị trí lãnh đạo trước khi kết thúc năm tài chính (30/06)
Mặc dù việc thiết lập thời hạn cho các bước hành động là quan trọng đối với lộ trình sự nghiệp, nhưng việc nhớ rằng thời hạn có thể thay đổi cũng quan trọng không kém. Lunenberg cho rằng nếu thời hạn quá khắc nghiệt có thể gây ảnh hưởng tiêu cực tới chất lượng công việc.
Khi mục tiêu hoặc hoàn cảnh thay đổi, bạn có thể cần thêm thời gian tại mỗi bước. Ngoài ra, cũng sẽ có những khoảng thời gian bạn có thể dành nhiều hơn cho mục tiêu, đẩy nhanh tiến độ hoàn thành so với dự kiến.
Trong cả hai trường hợp, hãy duy trì sự linh hoạt trong lộ trình sự nghiệp đối với những sự kiện không lường trước, những rào cản tiềm tàng hay thậm chí là sự thay đổi của tâm trí. Trong những trường hợp đó, hãy tùy chỉnh thời hạn và sử dụng lộ trình nghề nghiệp làm định hướng cho bước tiếp theo.
- Nguồn lực uy tín
Lộ trình sự nghiệp vững chắc sẽ bao gồm những nguồn lực uy tín với những thông tin hữu ích. Hãy đính kèm bất kỳ nguồn lực nào bạn thấy hữu ích – bắt đầu với Con người – Địa điểm – Sự vật.
Con người
Hoạt động kết nối và mở rộng mạng lưới liên hệ không chỉ hữu ích trong quá trình tìm việc mà trong cả việc xây dựng lộ trình sự nghiệp. Hãy cân nhắc tới đồng nghiệp, cố vấn (mentors), chuyên gia trong ngành và chuyên gia định hướng nghề nghiệp và tìm tới họ khi cần chỉ dẫn.
Bạn có thể hỏi cách họ xây dựng sự nghiệp, xin góp ý đối với sơ yếu lý lịch hoặc xin giới thiệu kết nối với những nhân vật chủ chốt trong mạng lưới của họ. Đừng quên bổ sung thêm giá trị trong mối quan hệ bằng việc chủ động đề nghị đưa lời khuyên về những chủ đề bạn nắm chắc hoặc giới thiệu họ tới một ai đó trong mạng lưới của mình.
Địa điểm
Cơ sở dữ liệu hay trang nghề nghiệp (career blog) có thể coi là một loại “địa điểm” trực tuyến.
O*Net – Sổ tay Triển vọng nghề nghiệp phát hành bởi Cục Thống kê Lao động Hoa Kỳ và “Hướng dẫn nghề nghiệp của Indeed” là nguồn tài nguyên hữu ích giúp cho việc khám phá những nghề nghiệp tiềm năng, giúp đánh giá đam mê và cho bạn những lời khuyên có căn cứ.
Sự vật (Things)
Trong lộ trình sự nghiệp, “sự vật” ở đây có thể trải dài từ các khóa học online cho phép người học tùy chỉnh tốc độ và lịch học (self-paced online course) cho tới các nguồn lực phát triển nghề nghiệp như các hiệp hội ngành, chương trình webinar và hội thảo.
Bổ sung những nguồn lực này trong lộ trình sự nghiệp giúp bạn xác định các cơ hội bồi đắp kinh nghiệm, kết nối cùng những chuyên gia cùng chí hướng, những người cũng đang trên con đường nỗ lực đối với mục tiêu sự nghiệp của họ.
Sự kết hợp của ba thành tố con người, địa điểm và sự vật trong lộ trình nghề nghiệp giúp bạn nghiên cứu và khám phá các yêu cầu, thách thức và lợi ích của từng bước hành động trong kế hoạch thực hiện.
Mẫu Lộ trình sự nghiệp
Ngoài ba thành tố chính trong lộ trình sự nghiệp, kế hoạch của bạn nên có thêm điểm khởi đầu và mục tiêu đích đến. Cho dù bạn đang xây dựng lộ trình sự nghiệp ở điểm bắt đầu, gần tới đích hay đang nằm đâu đó giữa hành trình, điểm khởi đầu và mục tiêu đích đến sẽ mang tới cho bạn cảm nhận mạnh mẽ về định hướng.
Mẫu dưới đây bao gồm năm phần của lộ trình sự nghiệp kèm theo ghi chú bạn có thể bổ sung tại từng phần.
Điểm khởi đầu:
- Chức danh công việc hiện tại/ chức năng công việc hiện tại của tôi?
- Số năm kinh nghiệm liên quan tôi có?
- Công ty hiện tại (hoặc gần nhất) tôi làm việc là đơn vị nào?
- Kỹ năng hấp dẫn nhất trong công việc mà tôi có là gì?
Bước hành động cụ thể:
- Chương trình giáo dục và đào tạo tôi cần bổ sung để có các bước tiến xa hơn là gì? Điều tôi muốn thực hiện kế tiếp là gì ?
- Những cơ hội nào đang có sẵn đối với tôi?
Thời hạn:
- Thời điểm tôi muốn hoàn thành tại mỗi bước.
- Những hạn chế thời gian tiềm ẩn mà tôi nên tự nhận thức là gì?
Nguồn lực hữu ích:
- Đâu là những người, địa điểm hay sự vật tôi có thể dùng để nghiên cứu cho bước tiếp theo?
Mục tiêu đích đến:
- Đâu là bước cao nhất tôi muốn bước tới trong sự nghiệp?
- Chức danh công việc, chức năng công việc và lĩnh vực lý tưởng mà tôi mong muốn là gì?
- Tôi cần điều gì để có được cảm giác thỏa mãn và có thành tựu trong sự nghiệp?
Ví dụ mẫu Lộ trình sự nghiệp
Xem mẫu dưới đây để có thêm mường tượng về lộ trình sự nghiệp cụ thể:
Điểm khởi đầu:
- Điều phối viên tại một tổ chức phi lợi nhuận
- 4 năm kinh nghiệm tại vị trí liên quan, tổng 7 năm kinh nghiệm đi làm
- Kỹ năng bao gồm: quản trị rủi ro, gắn kết khách hàng, phân tích và nghiên cứu.
Các bước hành động cụ thể & thời hạn
- Nộp đơn chương trình hỗ trợ phát triển nghề nghiệp tại nơi làm việc vào cuối tháng.
- Đạt được chứng chỉ quản trị dự án (PMP) trước 01/11
- Hoàn thành khóa học sử dụng phần mềm Asana trong khoảng 01/09 – 01/11.
- Đảm bảo vai trò quản lý dự án vào cuối năm.
Tài nguyên hữu ích:
- Taylor, Quản lý dự án cấp cao/ cựu đồng nghiệp
- Học viện Quản lý dự án
- Coursera & LinkedIn Learning
Mục tiêu đích đến:
- Trở thành Giám đốc Quản trị dự án
- Làm việc cho công ty trong bảng xếp hạng Fortune 500
- Đạt được mức lương 6 chữ số
- Trở thành chuyên gia/ diễn giả có tiếng
- Đạt được mức cân bằng lành mạnh giữa công việc và cuộc sống (làm việc từ xa, chính sách nghỉ có lương hào phóng, tự chủ)
